Hasta yatağı (hasta karyolası), hastaya pozisyon vermek ve konfor sağlamak amacıyla kullanıldığı gibi hastanın bakımını daha kolay yapabilmek için de kullanılır. Yaşamını, kısa veya uzun bir süre yatağa bağımlı olarak geçirecek kişiler için oldukça önemli olan medikal bir üründür. Hastanın bakım ihtiyaçlarına, kilosuna ve konfor isteklerine göre üretilmiş birçok çeşidi vardır. Farklı aksesuarlarla da özellikleri arttırılabildiği için kullanıcıların ihtiyaçlarına göre geliştirilebilir. Bu yatakların, hastaya konfor sağlamasının yanı sıra hastanın ve refakatçisinin hayatını kolaylaştırıcı etkisi de büyüktür. Çoğu hasta yatağı (karyolası) hastaneler için üretilmiş olsa da ev ortamında kullanılabilecek özellikte olanları mevcuttur. Doğru ürünü seçmek hastanın ve refakatçisinin birçok sorununu azaltacaktır.
Hasta yataklarının kullanım amaçları:
- Hastaya rahat bir yatış pozisyonu kazandırmak,
- Hastanın konforunu arttırmak ve bakımını kolaylaştırmak,
- Ortopedik hastalıklarda tedavi sürecini hızlandırmak olarak sıralanabilir.
Hastanın rahatsızlık durumuna ve hastalık çeşidine göre hasta yataklarının özellikleri farklılık gösterebilir. Örneğin, ortopedik rahatsızlığı olan bir kişi için sorun olan uzuvların desteklenmesi ve pozisyonlandırılması amacıyla özel aksesuarlar hasta yatağına eklenerek kullanılabilir. Hareketlerini kontrol edemeyen veya yataktan düşme riski olan kişiler için emniyet kemeri gibi aksesuarlar güvenliği arttırır. Hastanın kullandığı hasta başı monitörü, pulse oksimetre, mekanik ventilatör cihazı, oksijen tüpü ve mama cihazı gibi tıbbi cihazlar da özel ekipmanlar sayesinde karyola üzerine sabitlenebilir. Hasta yataklarının hepsinde bunun gibi opsiyonlar mevcut değildir. O nedenle hastanın durumu önceden değerlendirilmeli ve ihtiyaçları belirlendikten sonra kişiye uygun hasta yatağı modeli seçilmelidir.
Hasta karyolalarında sadece baş veya ayak kısmı hareketli olan modeller olduğu gibi hem baş hem ayak kısmı birlikte hareket ettirilebilen modeller de vardır. Bu hareket özelliği manuel şekilde elle veya elektrikli motorlar vasıtasıyla kumanda üzerinden ayarlanabilir şekildedir. Örneğin hasta yemek yiyecekse veya sıvı tüketecekse yatağın baş kısmını, bacaklarını dinlendirecekse veya vücuttaki kan akışını hızlandırmak isterse ayak kısmını yukarı kaldırabilir. Bu tip yataklar olmasa, yatağa bağımlı bir hastanın sadece yemek yiyebilmesi için bile konumlandırılması aile içinde başlı başına büyük bir sorun oluşturabilir. Özelliği olmayan standart yataklarda hastanın konumlandırılması çok zordur ve hastanın düşürülmesi veya sakatlanması riski vardır.
Hasta yataklarının çoğu tekerleklidir böylece hastayı bulunduğu odada hareket ettirebilirsiniz. Bakımını yaparken yanına veya baş ucuna geçmek için karyolayı iterek yer açabilirsiniz. Hastayı pencere kenarına getirerek dışarıyı izlemesini sağlayabilirsiniz. Odanın hijyenini sağlamak için yatağı hareket ettirerek daha kolay temizlik yapabilirsiniz. Ayrıca yan korkulukları olan ve korkulukların hareket ettirilebildiği hatta istenirse yerinden sökülebildiği ürünler de vardır. Yan korkuluklar hastanın düşme riskini ortadan kaldırmak için tasarlanmıştır. Yükseklik ayarı yapılabilen motorlu modeller de mevcuttur. Yatak, hasta üzerindeyken, kumanda vasıtasıyla yukarı veya aşağı hareket ettirilebilir. Bu sayede refakatçi, yatağı kolayca uygun yüksekliğe ayarlayarak, hastanın bakımını yaparken eğilmek zorunda kalmaz.
Dış kısmı boyalı demir olan modeller olduğu gibi plastik veya ahşap kaplı olan hasta yatakları da mevcuttur. Özellikle ahşap kaplı olanların diğerlerine göre daha sempatik durduğunu söyleyebilirim. Özellikle bilinci yerinde olan hastaların psikolojileri için ahşap modeller tercih edilebilir.
Hasta için üretilmiş olan ürünlerin sağladığı faydalar arttıkça fiyatları da artar. Ayrıca, karyola özelliklerinin yetişkin ve çocuklarda farklılık gösterdiğini de unutmamak gerekir. Daha önce belirttiğim gibi hastanın durumu önceden değerlendirilmeli ve ihtiyaçları belirlendikten sonra hasta karyolası tedarik edilmelidir. Aksi halde ya ihtiyacınız olan özellik satın aldığınız üründe bulunmayabilir ya da kullanmadığınız bir özellik için fazla para vermiş olabilirsiniz.
Hasta Yatağı (Karyolası) Çeşitleri
Hasta yatakları çalışma şekline göre manuel veya elektrikli (motorlu) olmak üzere ikiye, bunlar da kendi içinde özelliklerine göre birkaç çeşide ayrılır.
Manuel Hasta Yatakları
İnsan gücüyle hareket ettirilebilen, elektrikli motor sistemine sahip olmayan yataklar manuel hasta yatağı olarak adlandırılır. Bu yataklar kendi arasına üçe ayrılır:
Hem baş hem ayak kısmı hareketli olan hasta yatağı: Bu modele çift ayarlı manuel hasta yatağı adı verilir.
Sadece baş kısmı hareketli olan hasta yatağı: Bu modele tek ayarlı manuel hasta yatağı adı verilir.
Sadece ayak kısmı hareketli olan hasta yatağı: Bu modele de tek ayarlı manuel hasta yatağı adı verilir.
Teknoloji geliştikçe manuel hasta karyolaları ile diğer karyolalar arasındaki fiyat farkı oldukça azalmaktadır. Bu nedenle, son dönemlerde hastalar ve yakınları tarafından daha az tercih edilmektedir.
Elektrikli Hasta Yatakları
Elektrikli motorlar sayesinde hareket sağlayan hasta yatağı çeşididir. Konumlandırma özellikleri motor sayısına göre farklılık göstermektedir. Karyolanın belirli bölgeleri kumanda vasıtasıyla istenildiği gibi hareket ettirilebilir. Manuel hasta yataklarına kıyasla daha çok tercih edilmektedir. Altı farklı çeşidi vardır:
Tek Motorlu Elektrikli Hasta Yatağı
Sadece baş veya ayak kısmı kalkan, bir motoru olan hasta yatağıdır. Fonksiyon olarak diğer yataklara göre oldukça düşük seviyededir ve fiyatı da uygundur. Özellikleri az olduğu için tercih edilmemektedir ve bu nedenle çok az üretilmektedir.
Dual Motorlu Elektrikli Hasta Yatağı
Bu tip hasta yataklarının baş ve ayak kısmı hareketli şekilde üretilmiştir. Fiyat açısından diğer motorlu modellere göre daha uygundur. Motoru çok güçlü olmadığı için aşırı kilolu hastalar için uygun değildir. Genellikle 120-130 kg’ye kadar hastalarda kullanılır. Ayak kısmı yaklaşık 40-50 derece, baş kısmı ise yaklaşık 80-90 derece açıyla yükselir. Ayak ve baş kısmının hareketlerinden başka fonksiyonu yoktur. Bazı aksesuarlarla özelliği arttırılabilir.
İki Motorlu Elektrikli Hasta Yatağı
Dual motorlu yataklara benzerdir ancak daha fazla açı imkanı sağlamaktadır. Bu üründe iki farklı motor olduğu için daha fazla kaldırma gücü vardır ve yaklaşık 200 kg’ye kadar olan hastalarda dahi kullanılabilir.
Üç Motorlu Elektrikli Hasta Yatağı
İki motorlu hasta yatakları gibi bu yatağında hasta kaldırma gücü yaklaşık 200 kg’ye kadardır. İki motorlu hasta yatağından farklı olarak üçüncü motoru sayesinde yükseklik ayarlama özelliğine sahiptir. Yükseklik ayarı, özellikle refakatçi için hastaya bakım yaparken kolaylık sağlamaktadır. Bu yatak sayesinde refakatçi, bakım esnasında eğilmek ve belini zorlamak zorunda kalmaz.
Dört Motorlu Elektrikli Hasta Yatağı
Dört motorlu hasta yatakları diğerlerine göre daha gelişmiş özelliklere sahiptir. Yatak bünyesinde trenlendenburg ve ters trenlendenburg adı verilen konumlandırma özelliği bulunmaktadır. Trenlendenburg özelliği, yatağın baş kısmının aşağı inerken ayak kısmının yukarı kalkmasıdır. Ters trenlendenburg ise bunun tam tersi olarak tanımlanabilir. Piyasada bulunan ürünlerde 10 ile 20 derece arasında trendelenburg açısı mevcuttur. Ayrıca yana doğru yatırarak açı verme fonksiyonu olan tilt özelliği de vardır. Genellikle yoğun bakımlarda kullanılan bu karyola evde hasta bakım için de tercih edilebilir.
Kolon Motorlu Elektrikli Hasta Yatağı
Genel olarak yoğun bakımlarda kullanılır. Özellikleri dört motorlu hasta yatağıyla benzerdir. Dört motorlu yataktan farkı, bu ürünün motorlarının kolon tipi yani dikey şekilde üretilmiş ve çok güçlü olmasıdır. Bu sayede çok kilolu hastalarda dahi rahatlıkla kullanılabilir. Trenlendenburg ve tilt gibi birçok konumlandırma özelliği mevcuttur. Ayrıca diğer karyolalarda olduğu gibi aksesuarlar sayesinde özellikleri geliştirilebilir.
Sonuç
Hasta yatağını seçerken hastanın mevcut durumunu göz önünde bulundurmalı ve hastalığın gidişatını dikkate almalısınız. Çünkü uzun süre yatağa bağımlı olacak bir hastanın karyola ihtiyaçlarıyla kısa süreli olanın ihtiyaçları farklılık göstermektedir. Hastanın ihtiyaçları önceden belirlenerek uygun modeldeki yatağı tercih etmelisiniz.
Manuel veya elektrikli olması fark etmez, hasta yataklarının ayak kısmı hareketli olan modellerinin iki çeşidi vardır. Birinde ayak kısmı tek parça halinde, diğerinde ise bacağın dizden hareket etmesini sağlamak için ayak kısmı iki parça halinde yukarı kalkar. Bu sayede bacak düz bir şekilde yükselmez, dizden hareket ederek daha konforlu bir şekilde yükselir.
Yatağı tedarik ettikten sonra fonksiyonlarını ve özelliklerini detaylı şekilde öğrenmenizi tavsiye ederim. Hastanın sürekli bu yatak üzerinde kalacağını düşünerek kaliteli bir ürün tercih etmelisiniz. Ayrıca karyolanın güvenlik aksesuarlarının da tam olmasına dikkat etmelisiniz.