Nazogastrik Beslenme Sondası Nedir?
Nazogastrik sonda diğer bir adıyla beslenme sondası midesinde rahatsızlık olan hastalarda beslenme veya tedavi amaçlı bir hortum aracılığıyla, ağız veya burundan mideye indirilerek uygulanan bir cerrahi işlemdir. Doktorun isteğine bağlı olarak nazogastrik beslenme sondası takılır. Sondanın uygulanması hastanın yaşına ve cinsiyetine göre değişiklik gösterir.
Evde Beslenme Sondası Takılması
Nazogastrik beslenme sondası İzmir Hemşire Ekibinin de desteği ile hastanın yatağında takılabilmektedir.
Nazogastrik Beslenme Sondası Neden Takılır?
Beslenme sondalarının takılacağı durumlar genel olarak şunlardır;
-
Üst gastrointestinal sistem (GİS) kanamalarının tedavisi
-
Mide içeriğinin toplanması
-
Mide lavajı olduğu durumlar (Mide zehirlenmelerinde ilk yardım)
-
Mide salgılarının aspirasyonunu
-
Hastaya ilaç verme
-
Beslenmenin yapılması ve ameliyat sonrası kusmanın önlenmesi
Nazogastrik sonda uygulaması doktorun ihtiyaç gördüğü durumlarda uygulanır. Uygulamada değişkenlik gösteren unsurlar vardır. Bunlar; yaş, cinsiyet ve uygulama amacıdır. Özafagus varis kanamalarında kanamayı durdurmak amaçlı, yutak borusunu şişirerek kanamaya basınç ile müdahale edilmesi için medikal işlem olan Sengstaken-Blakemore sonda uygulanır.
Sonda Uygulanırken Dikkat Edilecek Noktalar
Nazogastrik beslenme sonda aspirasyon işlemi aralıklı olarak uygulanmalıdır. Aksi takdirde mide mukozasının tahriş olmasına neden olacağı gibi beslenme sondasının mide mukozasına yapışıp tıkanmasına da neden olabilir.
Sondanın uygulanması esnasında yutkunmada bir problem yaşandığı takdirde sonda geri çekilmelidir. Daha sonra işlem aynı şekilde tekrar uygulanmalıdır.
Eğer sondanın ucundan hava sesi geliyorsa veya hasta öksürmeye başladıysa sonda solunum yollarını ulaşmıyor demektir. Sondayı geri çekmek ve işlemi daha sonra tekrar uygulamak gerekir.
Sondanın Uygulanma Aşamaları
-
Nazogastrik beslenme sondası uygulanmadan önce, doktorun işlemi onaylayıp onaylamadığına bakmak gerekir. Doktor onaylamadığı sürece aspirasyon işlemi yapılamaz. Malzemelerin hepsinin hazırlanıp kullanılacağı sıraya uygun olarak yerleştirilmesi gerekir.
-
Beslenme sondası uygulanmadan önce hastanın ailesine yapılacak işlem hakkında bilgi verilir, işlem için izin alınıp hastanın kimlik doğrulaması yapması gerekir.
-
Uygulamadan önce ellerin mutlaka yıkanması gerekir.
-
Hasta dik oturtulmalıdır, eğer dik bir şekilde oturamıyorsa sol tarafa yanal bir pozisyonda yatırılmalıdır.
-
Sonda takılacak hastanın göğüs bölgesi bir havlu veya örtü yardımıyla kapatılır.
-
Hasta veya hastaya yardımcı bir kişi böbrek küvetini çene altında tutmalıdır.
-
Hastada diş protezi veya gözlük gibi sağlık aparatları varsa çıkartılmalıdır.
-
Sonda takılırken önemli durumlar için veya hastanın isteğine bağlı işlemi durdurmak için el hareketleriyle işaretler belirlenmelidir. Örneğin hasta işlemi durdurmak istediği durumda elini kaldırıp dur işareti yapabilir.
-
İşlem uygulanırken daha steril olması açısından eldiven giyilmelidir.
-
Işık kaynağıyla hastanın burun deliklerine bakılır ve burun delikleri sırayla kapatılarak hastadan nefes alıp vermesi istenir.
-
İşlem sırasında hangi el kullanılıyor ise diğer elin olduğu tarafa geçilir.
-
Ölçüm yapılırken kateterin nereye kadar itileceği belirlenir.
-
Hastanın sakin olması ve düzenli bir şekilde nefes alıp vermesi gerekir.
-
Eğer doktor tarafından söylendiyse, hastanın burnuna sprey sıkılır. Bunlar; vazokonstrüktür ve dadekonjestan spreyleridir. Bu spreyler hastanın dil köküne doğru sıkılır.
-
Kateteri tutarken ellerin rahatça hareket edebilmesine dikkat edilir.
-
Hastanın başı kalkık olmalıdır.
-
Sonda uygulama işlemi sırasında hafif hareketlerle, kateter burun deliğinden aşağıya doğru döndürülerek indirilir. Eğer işlem ağızdan uygulanacaksa yine aynı şekilde hastanın dilinin üzerinden aşağıya doğru döndürülerek indirilir.
-
Tüpün özafagusa kolay bir şekilde girmesi için baş hareketleri çok önemlidir.
-
Hasta tüp iletilirken yutkunduğu takdirde kateter daha rahat bir şekilde ilerler.
-
Eğer hasta öğürmeye başlarsa kateter çıkartılmadan bir süre beklenilir.
-
Kateterin mideye inip inmediğini kontrol etmek için;
-
Kateter midede değilse hasta konuşamaz bu yüzden hastadan konuşması istenir.
-
Midenin aspire edilmesi için enjektörü kateterin distal ucuna takarak mide içeriğinin gelip gelmediğinin kontrol edilmesi gerekir. Mide içeriğinin gelmediği durumda hastanın tekrar aspire edilmesi gerekir.
-
Kateterin burnu tamamen kapatmaması açısından hastanın nefes alış biçimi değerlendirilir. Kateterin distral ucu klemplendikten sonra serbest drenaj torbasına bağlanır. Kateter flasterle hastanın giysisine tutturularak gerileme önlenir. Bölümün ölçülüp kaydedilmesi için kateterin burundan çıktığı nokta işaretlenir.
- Sonda uygulama işlemi bittikten sonra gözlemler kayıt edilir.
Nazogastrik Beslenme Sondası’nın bakımı için;
-
Flasterler değiştirilmelidir.
-
Sonda birkaç günde bir diğer burun deliğine takılmalıdır.
-
Hastanın sık sık burun ve ağız temizliği yapması gerekmektedir.
-
Drenaj amaçlı takılan sondanın açıklığı kontrol edilip sıvı miktarı kaydedilmelidir.
Nazogastrik Beslenme Sondası’nın çıkarılması için öncelikle steril bir ortam yaratılması gerekmektedir. Daha sonra tüm malzemeler yerleştirilir ve yavaş bir şekilde kateter ve flaster çıkartılır.
Hasta bir süre nefesini tuttuktan sonra kateter buruna paralel olarak çıkartılır ve hasta rahat bir pozisyonda yatırılır.