Uykuda solunum durması diye bilinen uyku apnesi hastalığı (sleep apnea) insan sağlığını ciddi şekilde etkilemektedir. Bu hastalık, uyku esnasında solunumun durmasına ve kişinin nefes alamamasına neden olur. Uykudayken geçici boğulmalar yaşayan kişi aniden uyanabilir. Eğer uyanmazsa veya uyku derinliği azalıp tekrar eskisi gibi nefes alabilir hale gelmezse ölümle dahi sonuçlanabilir. Sıkça uyanma veya derin uyku safhasına geçememe gibi nedenlerle verimli bir uyku mümkün olmaz ve günlük yaşamda da bunun etkileri hissedilir. Düzensiz uyku, günü yorgun, halsiz ve gergin geçirmeye sebebiyet verebilir. Bunlar, uyku apnesinin en önemli belirtilerindendir. Bu hastalık çözümsüz değildir. Eğer belirtiler varsa öncelikle hekime başvurmak ve hekim uygun görüyorsa uyku testine girmek gerekir. Uyku apnesi hastalığının tespit edilebilmesi için uyku esnasında birçok parametrenin ölçüldüğü bir test yapılır. Bu teste polisomnografi (PSG) denir. Test sonrasında bir rapor hazırlanır. Hastalığın tanı ve tedavisi için bu rapordaki değerler çok önemlidir. Özellikle apne hipopne indeksi (AHI) tanı için en önemli parametrelerden biridir. AHI değeri, hekimlerin düzenlediği uyku apnesi raporlarında yer aldığı gibi hastaların tedavi için kullandıkları solunum cihazlarının raporlarında da güncel olarak yer alır.
Günümüzde kişiler ilk etapta hastalığı anlamakta zorluk çekerler. Başka rahatsızlıklarla karıştırma ihtimali yüksektir. Uyku apnesinin birçok belirtisi bulunur. Bunlardan en etkili olanları şunlardır:
- Horlama
- Uykudan sıkça uyanma
- Bir önceki gün yaptıklarını unutma
- Yorgun uyanma
- Gün içinde uykulu olma
- Gerginlik
Bu belirtiler çoğu zaman günlük hayatın içindeki şeyler olduğu için kişiye anormal gelmez. Gelip geçici diye düşünülür. Bu nedenle kişinin hasta olduğunu fark etmesi kolay olmaz.
Uyku apnesi bir sendrom hastalığıdır. Sendrom hastalıkları birbirleriyle alakalı veya alakasız birkaç rahatsızlığın bir arada görülmesiyle oluşur. Belirtiler varsa en kısa sürede bir hekime başvurulmalıdır. Yaşanan sorunların farklı hastalıklara da neden olabileceği unutulmamalıdır. Uyku apnesi tanısı için öncelikle hastanın durumu doktor tarafından gözlemlenir. Sonrasında gerekiyorsa uyku testi (polisomnografi) yapılır. Uyku esnasında yapılabilen bu testle hastanın solunumsal sıkıntıları tespit edilebilir. En az 4 saatlik bir ölçüm gerekir.
Çıkan sonuçlar doğrultusunda apne ve hipopne sayıları belirlenir. Apne solunum durması, hipopne ise solunum yavaşlamasıdır. Kişinin 1 saat içerisinde beşten fazla kez solunumu durmuş veya yavaşlamış ise bu kişiye uyku apnesi tanısı konulabilir. Tanı koymada yardımcı olan en önemli parametre apne hipopne indeksidir, kısaca AHI diye belirtilir.
Polisomnografi sonucunda hastayla ilgili birçok parametre ortaya çıkar. Apne hipopne indeksi (AHI) de bu parametrelerden biridir. Uyku testinden sonra düzenlenen raporlarda diğer parametrelerle birlikte bulunur. Hastalığın ve şiddetinin belirlenmesinde kullanılan en önemli değerdir. Apne ve hipopne sayılarının toplamının, kişinin uyku saatine bölünmesi ile AHI değeri elde edilir. Böylece 1 saatteki AHI ortaya çıkar. Örneğin, teste giren kişi 6 saat uyumuş olsun ve uyku esnasında apne ve hipopne sayılarının toplamı da 450 olsun, 450/6 şeklinde hesaplama yapılırsa AHI değeri 75 olur. Böylelikle, kişide hangi seviyede uyku apnesi olduğu tespit edilebilir ve uygun tedaviye başlanabilir.
Yetişkinler için AHI değerleri şu şekilde kategorize edilebilir:
- Normal: AHI < 5
- Hafif derecede uyku apnesi: 5 ≤ AHI < 15
- Orta derecede uyku apnesi: 15 ≤ AHI < 30
- Ağır derecede uyku apnesi: AHI ≥ 30
Uyku apnesi tedavisi için hekim önerisiyle CPAP, OTOCPAP, BPAP, BPAP ST, BPAP ST AVAPS, OTOBPAP ve ASV gibi solunum cihazları kullanılabilir. Bu cihazlardan alınan raporlarda da güncel AHI değeri görülebilir.
Uyku Apnesi Hastalığının Çeşitleri Nelerdir?
Uyku apnesi çeşitleri olan bir hastalıktır. Her çeşit farklı sebeplerle ortaya çıkar. Basit horlama rahatsızlığı ve üst solunum yolu direnç sendromu uyku apnesinin çeşitlerinden olmasa da bu rahatsızlıkların ilerlemesiyle uyku apnesi oluşabilir. Uyku apnesinin çeşitleri OSAS, CSAS ve MSAS olarak belirtilebilir.
- OSAS = Obstructive sleep apnea syndrome = Tıkayıcı uyku apnesi sendromu
- CSAS = Central sleep apnea syndrome = Merkezi uyku apnesi sendromu
- MSAS = Mixed sleep apnea syndrome = Bileşik uyku apnesi sendromu
Basit Horlama Rahatsızlığı
Sadece horlama bile bir rahatsızlıktır ve kalp krizi riskini arttırır. Uyku testlerinde, AHI 5’in altında ölçülüyorsa, uyku esnasındaki oksijen saturasyonu %90’ın üzerinde seyrediyorsa, solunum olağan şekilde devam ediyorsa, nefes alma esnasında yemek borusunda ölçülen basınç –10cmH2O seviyesinin altına düşmüyorsa ve sadece horlama söz konusuysa buna basit horlama rahatsızlığı denir.
Üst Solunum Yolu Direnç (Rezistans) Sendromu
Uyku testlerinde, AHI 5’in altında ölçülüyorsa, uyku esnasındaki oksijen saturasyonu %90’ın üzerinde seyrediyorsa ve nefes alma esnasında yemek borusunda ölçülen basınç –10cmH2O seviyesinin altına düşüyorsa üst solunum yolu direnç sendromundan bahsedilebilir. Buna, horlama da eşlik edebilir. Üst solunum yolu direnç sendromunda solunum normal seyrinde devam etmez. Kısıtlanmış gibidir.
Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu (OSAS)
Uyku testlerinde, AHI 5’in üzerinde ölçülüyorsa, uyku esnasındaki oksijen saturasyonu %90’ın altında seyrediyorsa ve en az 10 saniye süreyle solunum durması veya yavaşlaması söz konusuysa obstrüktif uyku apnesi sendromundan ya da diğer adıyla tıkayıcı uyku apnesi sendromundan bahsedilebilir. Nefes, üst solunum yollarından kaynaklı bir tıkanıklık nedeniyle kısıtlanmıştır. AHI ve oksijen saturasyonu parametrelerine bakarak hafif, orta ve ağır dereceli uyku apnesi hastalığı tespit edilebilir. Tıkayıcı uyku apnesinde vücuttaki kaslarda solunum eforu vardır ancak tıkanıklık nedeniyle solunum gerçekleşemez.
Merkezi Uyku Apnesi Sendromu (CSAS)
Merkezi uyku apnesi sendromu (central sleep apnea syndrome) tıkayıcı uyku apnesi sendromuna göre çok daha nadir görülür. Apne vakalarının yaklaşık %2’sini teşkil eder. Solunumu kontrol eden ve beyinden çıkan sinyallerin kaslara yeteri kadar ulaşamaması nedeniyle ortaya çıkar. Böylece solunum azalır veya tamamen durur. Merkezi uyku apnesi olan hastalar tıkayıcı uyku apnesi hastalarına göre daha sık uyanır ve uyanmalarını daha çok hatırlarlar. Merkezi uyku apnesinde vücuttaki kaslarda solunum eforu olmaz.
Bileşik Uyku Apnesi Sendromu (MSAS)
Bileşik uyku apnesi sendromu (mixed sleep apnea syndrome) olan hastalarda tıkayıcı ve merkezi uyku apnesi bir arada görülür. Apne vakalarının yaklaşık %18’ini teşkil eder. Öncelikle tıkayıcı uyku apnesi belirtileri görülür. Bu apne tedavi edilince merkezi apne bulguları ortaya çıkar. Bileşik uyku apnesi sendromu uyku testi esnasında da tespit edilebilir.
Yorumlar
Cengiz Taltekin - 11 Ocak 2021 09:19
On bir yıllık apne hastasıyım, ilk defa bu kadar bilgi sahibi oldum. Çok teşekkür ederim.
Sesan - 12 Ocak 2021 16:33
Cengiz Taltekin, merhaba. İlginiz ve desteğiniz için biz teşekkür ederiz.
Aytekin Akkuş - 11 Ocak 2021 19:15
2010 yılından bugüne uyku apnesiyim cbap cihazı kullanıyorum.
Çok bilgilendirici bir yazıydı. Çok teşekkür ederim Celil bey.
Sesan - 12 Ocak 2021 16:41
Aytekin Akkuş, merhaba. İlginiz ve desteğiniz için biz teşekkür ederiz.
Mehmet kameroğlu - 1 Ekim 2022 16:01
Ben sürücü belgesini yükseltmek istiyorum uyku apnesi olduğu için doktorum cihazı kullan bana kullanım raporunu getir dedi. Cihazını yeniledim yeni cihazı 9 gündür kullanıyorum ahi oranı 21.85 ehliyet yükseltebilir miyim.
Saime tansu elmas - 11 Ocak 2021 10:09
Bilgi icin teşekkür ediyorum.
Sesan - 12 Ocak 2021 16:35
Saime Tansu Elmas, merhaba. İlginiz ve desteğiniz için biz teşekkür ederiz.
Sedat ergenç - 28 Haziran 2023 07:06
Çok faydalı bir bilgilendirme bilhassa teşekkür ediyorum…
Uyku apnesi teşhisi ile bir cihaz aldım şu anda kullanıyorum.
5 saatlik bir kullanım sonucu değerlerim şöyle;
P90 : 5.6 cmH2O
AHI : 0.8
SNI : 0.4
LEAK90: 0.7 l/dk
CAI : 0.3
Al : 0.7
HI : 0.1
Bu değerlerin normal aralığı nedir?
Teşekkürler…
Celil Çağlar ÖZLÜ - 29 Haziran 2023 17:41
Merhaba. Sanıyorum bu parametreleri cihazın rapor ekranından alıp yazdınız. Bunlar tıbbi bilgi olduğu için hekiminize sormanız daha uygun olacaktır.
Birol Dizdar - 17 Ocak 2021 16:57
15 yıldır uyku apnesi sonucu tedavi edilemeyen bu nedenle de uyku konusunda bu süre içinde çalışmalar ve denemeler yapan bir hasta olarak uyku konusunda sorunu olan hastalara DR olmadığımdan teşhis ve tedavi dışında yardım etmek ve faydalı olmak istiyorum. mail adresim [email protected] ‘dur. Her türlü uyku sorununuzu dinlemeye hazırım.
Sesan - 18 Ocak 2021 15:36
Birol Dizdar, merhaba. Desteğiniz ve ilginiz için teşekkür ederiz.
Birol Dizdar - 21 Ocak 2021 16:13
Yukarıdaki bilgide:”Apne ve hipopne sayılarının toplamının, kişinin uyku saatine bölünmesi ile AHI değeri elde edilir. Böylece 1 saatteki AHI ortaya çıkar. Örneğin, teste giren kişi 6 saat uyumuş olsun ve uyku esnasında apne ve hipopne sayılarının toplamı da 450 olsun, 450/6 şeklinde hesaplama yapılırsa AHI değeri 75 olur. Böylelikle, kişide hangi seviyede uyku apnesi olduğu tespit edilebilir ve uygun tedaviye başlanabilir. Şeklinde açıklanan AHİ değerlendirmesi ve bu sonuca göre teşhis ve tedavinin yapılması pek gerçekçi değil. Diyelimki apne olduğu kesin apne şikayeti olan bir hasta 10 saat uyumuş olsun ve apne sayısı da 10 olsun. 10:10: 1 Yani bu kişinin AHİ değeri 1 çıktığında apne tedavisine gerek duyulmaz. Ancak kişi apne hastasıdır. Bu tebitimin yanlış olduğunu iddia edenler varsa bana mail adesimle iletişim kursunlar ,onlara uyku loglarını gösterek açıklamalar yapabilirim.
Birol Dizdar - 22 Ocak 2021 09:24
AHİ değerinin hesaplanmasında verdiğim tek bir örnekden çıkarak sağlıklı olmadığın söylemem yaptığım çalışmalarada kuralı bozacak bir durum olmadığı kanaati edindim. Bu nedenle yaptığım yorumda isabet olmadığını
Söyleyebilirim. Ancak tedavilerde herbir apnenin ne kadar sürdüğü çok önemlidir. zİra apne sürelerini uzun olması çok büyük hayati riskler taşır.
Birol Dizdar - 22 Ocak 2021 09:34
5 adet polisomnografi ve 2 adet de titrason yapıldı. Yapılan polisomnografilerde Change-stokes solunum olmadığı tesbit edilmesine rağmen gerek test ve gerekse de tedavi amacıyla kullandığım paplarda chnge-stokes solunum çıkıyor.Hem de çok yüksek sayıda .Bu sorunu doktorlar yorumlayamadılar. Bu konuda yorum yapabilen kişilerin fikirleri çok önemli. Yardımcı olabilirlerse sevinirim.
Sesan - 23 Ocak 2021 17:41
Birol Dizdar, merhaba. Uyku çekiminde raporlama ve titrasyon aşamasında teknisyen gözü ve bilgisine göre değişiklik gösterebilir. Uyku rahatsızlığı tek doktor görüşü ve yorumu ile tanımlanamayabilir. Göğüs KBB nöroloji alanlarında doktorların uzman görüşleri önemlidir. Skorlama dediğimiz durumda bahsettiğiniz Ahi değeri pozisyon, uyku evresi ile ilişkilendirilir ve her solunum olayını ahi değerinde etkisi tedavide farklıdır. Konu ile ilgili uyku polikliniği ile daha detaylı bir görüşme gerçekleştirebilirsiniz.
Birol Dizdar - 1 Mart 2021 16:48
Bir gecelik oluşan polisomnografi tetkikinde çıkan AHİ değerine bakılarak tedavi uygulamak pek isabetli değildir. Zira uyku sorunu çekip de polisomnografi tetkiki yapılan hasta her akşam aynı parametrelerle uyumaz. O nedenle de tek bir gece sonunda çıkan değerlere göre tedavide isabet olmayacağını zannediyorum. Bulunan değerlerle kendisine pap tavsiye edilen ve basınç ayarları da yapılan hasta evindeki uyku tetkikleri sonucu kendine recete edilen cpapın hafıza kartını bilgisayarına yüklediği uyku proğramına okuttuğunda çok kuvvetli ihtimalle çoğu sabah birbirine benzemeyen farklı AHİ değerleri görebilir. Bir de buna tetkik yapan uyku teknisyenin konusunda gerekli bilgi ve tecrübe sahibi değilse bunun sonucunda yanlış solunum değerlendirmesi ve basınç ayarları da hastanın gereken tedavisini de olumsuz etkiliyecektir.
Sesan - 2 Mart 2021 16:02
Birol Dizdar, merhaba. Bilgilendirmeniz için teşekkür ederiz.
Muzaffer ÜNLÜER - 22 Mart 2021 13:37
4 yıldır respirox cpap 9 mbar basınç ile günlük 5 – 6 saat “ortalama 6 saat” uyuyorum. Bu cihaz AHİ değerlerini göstermiyordu.
Seyahatler için yeni aldığım Sleeptime Auto Cpap ı “Cpap” konumunda 9 mbar ayarladım, kullanıyorum. Yeni cihazda AHİ da gösteriyor. 5 saatte 0,6 bazen 1,20 yazılarınıza göre normal bir değer. Ancak yeniden test ile basınç değerlerini değiştirmem gerekir mi veya uygun mu?
Vereceğiniz cevap için teşekkür ederim.
Sesan - 23 Mart 2021 10:46
Muzaffer Ünlüer, merhaba. Eğer uykunuzda bir problem yoksa, kendisiniz dinç hissediyorsanız ve zindeyseniz aynı değer ile devam edebilirsiniz.
Bünyamin Kahveci - 9 Temmuz 2021 12:57
Merhaba bende ağır uyku apnesi teşhisi ve başka hastalıklarım da var buna bağlı olarak 2019 yılı 9. Ayda %49 süresiz heyet raporum olmasına rağmen, Ankara evraklarımı 2 yıl sonra tekrar raporları yenilememi istedi. Bende sıfırdan tekrar raporlarımı yeniledim hatta Uyku apne AHİ oranım dahada yükselmiş 67 ila 45 arası önceki 38 ile 37 idi. Tekrar sağlık kuruluna girdim göğüs doktoru uyku apnesine 3yıl süre ile diye yazdı bende zaten tekrar girdim ve dahada ilerlemiş dediğimde ben böyle veriyorum heyette söylersin dedi. Bende kurulu tamamlamadan çıktım. Şimdi soruyorum doktorun böyle bir hakkı varmı varsa ben ne zamana kadar böyle rapor yenilemeye gidecem. Teşekkürler
Sesan - 10 Temmuz 2021 11:23
Bünyamin Kahveci, merhaba. Süresiz rapor kronik hastalıklarda verilir. Süresiz raporunuzdan sonra tekrar rapor çıkarttığınızda eski raporunuz geçersiz olur. Yeni raporunuz çıktığında sonuç gerçeği yansıtmıyor ise rapora bir defaya mahsus itiraz hakkınız bulunur. İl sağlık müdürlüğüne itirazda bulunabilirsiniz.
Ferhat topal - 22 Eylül 2021 16:10
Merhaba, bankada cbap cihazı kullanıyorum. Uyku apnesi olan emekli olabiliyormu
Sesan - 23 Eylül 2021 17:28
Ferhat Topal, merhaba. Uyku apnesi hastalığında malulen emeklilik imkanı vardır. Bazı şartlar gerektirir. Çalışma yılı 10 ve prim günü 1800 olmalıdır. Bunun dışında tanıda Apne hipopne indeksi (AHİ) >30 olup CPAP tedavisini tolere edememesi veya yeterli kompliyans sağlanamaması ibaresi yer almalıdır.
Ferhat Topal - 25 Eylül 2021 12:43
Raporumda orta veya ağır yazmıyor. Cpap cihazı kullanıyor olmam yeterli değil midir. Teşekkürler
Sesan - 26 Eylül 2021 13:10
Ferhat Topal, merhaba. Raporunuzda uyku apnesi yazması cihaz almanız için yeterlidir. Dereceler cihazı hangi kademede kullanacağınızı belirlemek için yazılır.
Atilla olgun - 18 Ekim 2021 10:07
7-8 Yıldır cpap cihazı kullanıyorum. Şu anda kullandığım cihaz Resmed airsence 10 autocpap. Yaklaşık 25 senenedir gecede en az 3, bazen 4 defa uyanıyorum. Cpap cihazı kullanmaya başladıktan sonra uyanma sayılarımda bir azalma olmadı. Cihaz farklı günlerde AHI değerini 0,6 ile 3,2 arasında gösteriyor. Aylık ortalama AHI 1,7- Toplam AI1,4- Merkezi AI 0,8 görülüyor. İlk sorum; farklı günlerdeki AHI farklılıklarının sebebi nedir. Cihaza rağmen gece uyanmalarımın sebebi uyku apnesi olmayabilir mi?
Sesan - 19 Ekim 2021 09:12
Atilla Olgun, merhaba. Uyku pozisyonlarına göre AHI değerlerinin değişimi normaldir. Fakat sık uyanmalarının sebebi farklı olabilir. Çünkü OTOCPAP cihazı hastaya gerekli olan basıncı otomatik olarak verir. Basınç ihtiyacı karşılanıyorsa yani cihazda herhangi bir sorun yoksa verimli çalışıyorsa uykunun rahat şekilde geçebileceği söylenebilir. Cihazın basınç değerleri kontrol ettirilip cihazda sorun yoksa gece uykuda maskede kaçak olup olmadığı kontrol edilmelidir. Her şey normalse değerlerin değişip değişmediğini öğrenmek için tekrar bir psg testi gerekebilir.
Yaşar Uzun - 28 Mart 2022 12:33
Gece uyku esnasında geçirdiğim atak nedeni ile hastahaneye acil olarak kaldırıldım. Beş yıldır Anormal Solunum Olayı indeksi ( RD ) 36.9 minimum oksijen satürasyonu tespit edilerek uyku apnesi teşhisi ile ısıtıcılı ve nemlendiricili özelliklli CPAP cihazı kullanmam için gerekli rapor verildi. Halen bu özellikleri içeren otomatik CPAP cihazını her gece yatarken en az altı saat olmak üzere kullanıyorum. Maske kullanarak yatmanın verdiği huzursuzluk dışında hiç bir şikayetim yok. İlk defa Apne teşhisi ile ilgili detay bilgisini yayınlamış olduğunuz yukardaki metinden aldım.Ayrıca Doktorum tarafından reçete edilen Epixx 750 adlı ilacı sabah akşam aynı saatlerde birer adet içerek kullanıyorum. Yayınlamış olduğunuz bilgileriniz için çok çok teşekkür ederim.
Umut UZAN - 23 Ocak 2023 15:16
Yaşar Uzun, merhaba. rica ederiz, yorumunuz için biz teşekkür ederiz. Bilgilenmek istediğiniz herhangi bir farklı konu öneriniz olursa mutlaka belirtebilirsiniz. Farklı önerilerde de bulunabilirsiniz. Sağlıklı günler diliyoruz.
Semih kulis - 21 Mart 2023 18:35
Ben Agır vasıta söförü tüm yeni ehliyeti çıkarmak için aile hekimine gittim oda beni hastaneye sevk etti hastanede w doktora çıktım ve 2. Doktor KBB bölüm üne gittim doktor yasımı ve kilomu sordu benim kilom 106 geldi ve bana senin vücüt ender sın yüksek dedi ve beni nöroloji bölümüne ve ordan uyku apne cihazına yatacaksın dediler ve 1 gece hastanede yattım ve bana söylenen %18 orta derecede uyku apnesi dediler ve 2.çi bir cihaza yatacaksın dediler ve 7 ay geçti üzerinden biz sizi sıranız gelince arayacagız dediler ve bekliyor benim demen şu ki benim agır vasıta ehliyetimi elimden alacaklarını söylüyorlar ehliyetimi elimden alırlarsa ben ne iş yapacam bilmiyorum ehliyetimi el konulurmu bilgi verir deniz sevinirim. Saygılarımla
Ferol DİNÇ - 24 Nisan 2023 20:26
Aynı sıkıntı bende de var. Bir sonuca ulaşabildiniz mi