Hasta hakları kavramı, hastaların ve yakınlarının sağlık hizmetinden faydalanırken yaşadığı sorunların çözümü amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu kavram sayesinde hastanın hakları yasal mevzuat ile güvence altına alınmıştır. Daha önceden tek bir kurumdan yönetilen sağlık hizmetleri gelişerek çoğalmıştır. Bu kurumların çoğalması ile hastaların yaşadığı sorunlar da doğru orantıda artış göstermiştir. Hasta hakları ile ilgili çıkan mevzuatta bu sorunların giderilmesi hedeflenmiştir. Bu yönetmelik 01.08.1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Hasta ve yakınlarının yaşadığı sorunlar genellikle sağlık personelinin meslek etiğini gözetmeksizin doğurduğu ihmalden, insani değerlerin hiçe sayılmasından, tıbbi bilginin yerinde kullanılmamasından ve sağlık personelinin hukuka aykırı davranmasından kaynaklanır.
Bunun dışında hekimlerin yanlış müdahalesi, yapılan hatadan kaynaklı hastanın vücut bütünlüklerinin bozulması, hasta ve hasta yakınlarının maddi ve manevi olarak zarara girmesi hastanın hukuki yollara başvurmasının temel nedenini oluşturuyor.
Hasta hakları kavramı da tam olarak bu noktada kendini gösteriyor. Bu sebeplerden doğan zararlar için hasta haklarının neler olduğuna bakılarak hukuki çözümler üretiliyor.
Genel olarak hasta haklarına bakacak olursak; en temel hak her vatandaşın sağlık hizmetinden adil bir şekilde yararlanması olarak yer alıyor. Hastanın bilgi isteme hakkı mevcuttur. Sağlık bilgisini isteyebilir ve sağlık hizmeti alacağı sağlık personelini seçebilir veya değiştirebilir. Hastaya uygulanacak her müdahalede hasta onayı alınır. Hasta bilgisi ve mahremiyeti de korunmalı, 3. kişilerle paylaşılmamalıdır.
Bunun dışında hastaların da uyması gereken kurallar vardır. Bunlardan en önemlisi hiçbir hasta sağlık personeline sözlü veya fiziksel saldırıda bulunmamalıdır. Hastalığı ile ilgili bilgileri hekime eksiksiz bir şekilde iletmelidir. Gitmiş olduğu sağlık kurulunun kurallarına uymalıdır.
Kişi hakkının ihlal edildiğini düşünüyorsa hasta hakları birimine başvurmalıdır. Hak ihlali durumunda hasta hakları biriminde etik olmayan ihlaller inceleniyor.
Tıbbi müdahalede yapılan hatalarda ise hastanın dava açma hakkı bulunuyor. Bunu haricinde hastanın izinsiz yapılan müdahale ve hastanın gizliliğinin ihlali durumunda da kişinin dava hakkı bulunuyor.
Hastaların bazı sağlık hizmetlerini kurum veya kuruluşlar dışında alma hakları da bulunuyor. Bunun en net örneği Sağlık Bakanlığı’nın ücretsiz Evde Sağlık Hizmeti uygulaması. Bu uygulama sayesinde bilinci yerinde olmayan, yatağa bağımlı veya olağanüstü hal durumundan sağlık kuruluna başvuramayan hastalar evde sağlık hizmeti alabiliyorlar. Bunun için 444 38 33 nolu numarayı arayarak ön başvuru oluşturmaları gerekiyor.
Yine hasta hakları çerçevesinde, evde bakımına ve tedavisine devam eden hastanın gerekli tıbbi cihazlar için devletten yardım alma hakkı bulunuyor. Devlet tarafından ücretinin bir kısmı karşılanan cihazlar arasında hastanın rahatını ve konforunu sağlayan cihazlar da bulunuyor.
